Nga Ibn Rexhebi
Suksesi im nuk mund të vijë nga askush tjetër përveç Allahut. Tek Ai mbështetem dhe Atij i drejtohem i penduar! I gjithë lavdërimi i përket Sunduesit Ngadhënjimtar, i Cili e kthen ditën në natë dhe natën në ditë! Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, i Cili është i vetëm dhe pa rival. Dëshmoj gjithashtu se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij.
Në vijim, Allahu i Lartësuar thotë:
“Ne bëmë natën dhe ditën dy mrekulli. Natën e mbështollëm me errësirë, kurse ditës i dhamë ndriçim, që ju të kërkoni begati nga Zoti juaj e që të dini numrin e viteve dhe njehsimin e kohës. Çdo gjë e kemi shpjeguar hollësisht.” (El-Isrā, 12)
“Ai e ka bërë Diellin burim drite, kurse Hënën e ka bërë të shkëlqejë, duke i caktuar asaj fazat, që ju të dini numrin e viteve dhe njehsimin e kohës.” (Jūnus, 5)
Pra, Allahu i Lartësuar njoftoi se llogaritjen e viteve dhe njehsimin e kohës e ka lidhur me caktimin e fazave të hënës. Është thënë, po ashtu, se Ai e bëri diellin burim drite dhe hënën të shkëlqejë, meqë llogaritja e viteve dhe e muajve bëhet përmes hënës; ndërsa e ditëve dhe e javëve përmes diellit; dhe përmes këtyre dy trupave qiellorë bëhet i mundur njehsimi i kohës.
“…e që të dini numrin e viteve dhe njehsimin e kohës.” Domethënë, përmes përllogaritjes. Llogaritjes së çdo gjëje për të cilën ka nevojë njeriu, pavarësisht se i përkasin interesave të fesë apo të kësaj bote, si, për shembull, fillimi dhe përfundimi i agjërimit, koha e haxhit, e zekatit, e zotimit, shlyerjes, afati kohor (i pritjes) për gratë, kohën e betimit (për të mos iu afruar gruas), kohën e qirasë, kohën për shlyerjen e borxhit e të tjera të kësaj natyre, që varen nga njohja e muajve dhe e viteve. Te muajt hënor ka përcaktuar disa detyra që duhet të kryejnë robërit e Tij, si: agjërimi, zekati, haxhi etj. Pastaj, disa muaj Allahu i Lartësuar i ka bërë më me vlerë se disa të tjerë. Në Kuran lexojmë:
“Katër prej tyre janë të shenjtë, sipas besimit të drejtë. Prandaj, mos i bëni vetes dëm, duke i shkelur këta muaj!” (Et-Teube, 36)
“Koha e haxhillëkut është në muaj të caktuar.” (El-Bekare, 197)
“Muaji i ramazanit është ai në të cilin ka zbritur Kurani.” (El-Bekare, 185)
Ashtu sikurse ka bërë me disa ditë e net, që janë më të vlefshme se disa të tjera. Natën e kadr-it e ka bërë më të vlefshme se njëmijë muaj. Është betuar për dhjetëshin, që është dhjetëshi (i parë) i muajit dhulhixhe, sipas mendimit më të saktë, gjë të cilës do i rikthehemi më poshtë. Në të gjitha këto sezone të dalluara kemi detyrime të caktuara që kanë të bëjnë me adhurimin e Tij dhe afrimin tek Ai. Në këto kohë lëshon një puhi të butësisë (mirësisë) së Tij, e cila u kthehet atyre që i përfshin mirësia dhe mëshira e Tij. I lumtur është ai që shfrytëzon sezonet e këtyre muajve, ditëve dhe orëve, dhe i afrohet Ndihmësit të vet gjatë këtyre kohëve përmes adhurimeve, me shpresën se mund të përfshihet nga një puhi ndër gjithë ato syresh, me anë të së cilës arrin lumturinë që e siguron nga Zjarri dhe gjërat e tjera përcëlluese.
Duke kërkuar mbarësi prej Allahu, vendosa të përmbledh në këtë libër detyrat që kemi gjatë muajve të vitit, si dhe ato adhurime që kanë të bëjnë drejtpërdrejt me muajt dhe sezonet e tyre, si: namazi, agjërimi, dhikr-i, shpërndarja e ushqimit, përhapja e selamit e kështu me radhë. Shpresoj që ky libër të jetë një ndihmesë për mua dhe vëllezërit e mi për t’u pajisur për botën tjetër! Shpresoj gjithashtu që të më mbajë në gatishmëri për vdekjen, duke qenë një përgatitje për të. Çështjen time ia dorëzoj Allahut. Vërtet që Allahu sheh çdo gjë që bëjnë robërit e Tij! Uroj gjithaq që të jetë i dobishëm për ata që i qasen këshillimit të njerëzve! Kjo sepse një prej veprave më të dashura tek Allahu për atë që kërkon fytyrën e Tij, është zgjimi i të fjeturve dhe përkujtimi i atyre që janë harruar. Allahu i Lartësuar thotë:
“Por këshillo, se vërtet këshilla u bën dobi besimtarëve.” (Edh-Dhārijāt, 55)
Këto detyra, që janë të lidhura me muajt, i kam ndarë në disa mexhlise, duke i renditur sipas muajve të kalendarit hënor. E kam nisur me muajin muharrem dhe e kam mbyllur me dhulhixhen. Te çdo muaj kam përmendur detyrat përkatëse; ndërsa tek ai muaj për të cilin nuk kemi diçka të posaçme, nuk kam cekur asgjë. Dhe të gjithë këtë e mbyll me detyrat e stinëve sipas vitit diellor, që janë tre mexhlise: ai i pranverës, verës dhe dimrit. E në fund librin e kam përmbyllur me një mexhlis për pendimin dhe përshpejtimin e tij para se jetës t’i vijë fundi; meqë pendimi është detyre e jetës mbarë.
Përpara se të filloj nga detyrat e muajve, e nis me një mexhlis rreth vlerës së përkujtimit (këshillës), që përmbledh disa prej vlerave të mexhliseve ku jepen këshilla; dhe e kam titulluar: Hollësitë e dijeve për detyrimet e sezoneve të vitit. E lus Allahun ta bëjë këtë vepër të sinqertë për Fytyrën e Tij fisnike! Të më afrojë pranë Tij në shtëpinë e Tij! Se ajo është shtëpia e paqes dhe e begative të pandërprera. E lus gjithashtu që kjo vepër të na bëjë dobi ne dhe robërve të Tij besimtarë! Të na jap sukses drejt asaj që Ai do dhe është i kënaqur! Të na e mbyllë jetën me të mirë duke qenë në gjendje të mirë! Vërtet që Ai është më bujari dhe më i mëshirshmi. Āmīn!
Tani është koha për të filluar me mexhlisin e parë, siç dhe e kushtëzuam. Ndryshimi e fuqia nuk vijnë ndryshe përveçse me ndihmën e Allahut!
***
VLERA E PËRKUJTIMIT ME ALLAHUN DHE E MEXHLISEVE KU JEPEN KËSHILLA
Imam Ahmedi, Tirmidhiu dhe Ibn Hibani në Sahīh-un e tij shënojnë hadithin e Ebu Hurejres, i cili thotë: “Thamë: – O i Dërguar i Allahut! Ç’është kështu me ne! Kur ndodhemi pranë teje, na zbuten zemrat, nuk joshemi nga kjo botë dhe ndihemi pjesëtarë të botës tjetër. Por, kur largohemi prej teje dhe bashkohemi me familjet tona e nuhasim fëmijët tanë, na dobësohet imani. Atëherë, Profeti (salallahu alejhi ue selem) tha: – “Nëse edhe kur largoheni prej meje do ishit në po të njëjtën gjendje, do t’ju vizitonin engjëjt në shtëpitë tuaja dhe, nëse nuk do të bënit mëkate, Allahu do të sillte krijesa të reja në mënyrë që të bënin mëkate e më pas t’i falte.” – Unë i thashë: O i Dërguar i Allahut! Nga se janë krijuar krijesat? Ai tha: – “Prej ujit.” – Po ndërtesat e Xhenetit prej cilës lëndë janë ndërtuar? – “Tullat janë prej floriri dhe argjendi; llaçi prej misku safi; gurët janë perla e diamante dhe dheu është prej shafrani. Ai që hyn në të begatohet e nuk dëshpërohet; përjetësohet e nuk vdes. Veshjet nuk u vjetrohen dhe rinia e tyre nuk mbaron.” [1]
Shumica e mexhliseve të Profetit (salallahu alejhi ue selem) me shokët e tij ishin përkujtime ndaj njëri-tjetrit me emrin e Allahut, inkurajim dhe paralajmërim: duke lexuar Kuran, duke i këshilluar me urtësinë që i ka dhuruar Allahu (Suneti) dhe duke u dhënë dije rreth asaj që u bën dobi në fenë e tyre, pikërisht ashtu siç e ka urdhëruar Allahu në Librin e Tij: të përkujtojë, të këshillojë e t’ua komunikojë (shpalljen), si dhe të thërrasë në rrugën e Zotit të tij me mençuri e këshillë të bukur; të përgëzojë dhe t’u tërheqë vërejtje. Allahu e quajti:
“Përgëzues dhe paralajmërues; dhe thirrës për tek Allahu.” (El-Ahzāb, 45-46)
Me përgëzim dhe paralajmërim nënkuptohet inkurajimi dhe frikësimi. Dhe mu për këtë, këshillat dhe mexhliset, – siç e përmend Ebu Hurejra në hadith – detyrimisht ndikonin në zbutjen e zemrave. Gjithë këtë e bënte që shokët e tij të mos joshen nga kjo botë, e nga ana tjetër të donin ahiretin.
Zbutja e zemrës nis që nga përkujtimi, sepse përmendja e Allahut e bën të përulur zemrën, e përmirëson, e zbut dhe largon prej saj harresën/shkujdesjen (gafleti). Allahu i Lartësuar thotë:
“Ata që besojnë dhe, zemrat e të cilëve qetësohen kur përmendet Allahu. Vërtetë që zemrat qetësohen me përmendjen e Allahut!” (Er-Rād, 28)
“Besimtarë të vërtetë janë vetëm ata, zemrat e të cilëve, kur përmendet Allahu fërgëllojnë, dhe kur u lexohen shpalljet e Tij u forcohet besimi dhe vetëm te Zoti i tyre mbështeten.” (El-Enfāl, 2)
“Allahu ka shpallur Fjalën më të bukur (Kuranin) në formën e një libri, pjesët e të cilit i ngjasojnë njëra-tjetrës dhe përsëriten. Prej tij u rrëqethet lëkura atyre që i frikësohen Zotit të tyre e, mandej qetësohen lëkura dhe zemrat e tyre kur përmendet Allahu.” (Ez-Zumer, 23)
El-Irbad ibn Sarije thotë: “Profeti (salallahu alejhi ue selem) na dha një këshillë prekëse, prej së cilës zemrat u drithëruan dhe sytë rrodhën lot.” [2]
Një njeri u ankua te El-Haseni për ashpërsinë/ngurtësinë e zemrës dhe ai i tha: “Afroju dhikrit.”
Po ashtu, ai ka thënë se “mexhliset e dhikrit ngjallin dijen dhe shkaktojnë përuljen e zemrës.”
Zemra e vdekur ngjallet me dhikr, siç ngjallet toka e vdekur nga shiu.
Me përmendjen e Allahut qetësohen zemrat
Me përmendjen e Tij bota jonë bëhet e këndshme.
Ndërsa për sa i takon zuhd-it (asketizmit) dhe dhënies pas botës tjetër, kjo arrihet përmes asaj që mësohet në mexhliset e dhikrit, duke kujtuar të metat e dynjasë dhe duke e përçmuar atë; duke mos u joshur prej saj. Pastaj, duke kujtuar mirësitë e Xhenetit dhe duke e lavdëruar atë; duke nxitur drejt tij dhe, njëkohësisht, duke kujtuar Zjarrin dhe gjendjen e tij, si dhe duke paralajmëruar për të.
Në mexhliset e dhikrit zbret mëshira dhe mbretëron qetësia. Këto tubime rrethohen nga engjëjt; kurse pjesëmarrësit përmenden nga Allahu në prani të atyre krijesave që janë afër Tij. Çdokush që i bashkohet këtyre mexhliseve është çliruar nga mjerimi. Edhe ai që është mëkatar dhe ndodh që u bashkohet atyre mund të mëshirohet. Po ashtu, ngjet që ndonjë prej tyre të derdhë lot për hir të Zotit, dhe kjo më pas mund t’i përfshijë të gjithë ata që janë të pranishëm. Kur përfundon mexhlisi i dhikrit, pjesëmarrësit klasifikohen në disa grupe:
1. Ka të atillë që u rikthehen epsheve, dhe asgjë nga ajo që kanë dëgjuar në mexhlisin e dhikrit nuk ndikon tek ata; nuk ua shton udhëzimin dhe nuk bëhet shkak për të shmangur gjërat e ulëta. Kjo është pala më e dëmshme. Ajo që ata kanë dëgjuar do të shërbejë si dëshmi kundër tyre, dhe për këtë do t’u shtohet ndëshkimi. Këta i bëjnë padrejtësi vetes.
“Këta janë ata të cilëve Allahu ua ka vulosur zemrat, të dëgjuarit dhe të parët; pikërisht këta janë të shkujdesurit.” (En-Nahl, 108)
2. Ndër ta ka të atillë që përfitojnë nga ajo që kanë dëgjuar. Këta janë disa syresh:
a. Disa prej tyre largohen nga ndalesat për të cilat kanë dëgjuar, dhe njëkohësisht zbatojnë urdhëresat. Këta janë të mesmit, që i takojnë krahut të djathë.
b. Disa ngrihen edhe më lart duke iu përveshur adhurimeve vullnetare (nafile); duke u ruajtur nga veprimet e papëlqyeshme (mekrūh), qofshin ato edhe krejt të imëta. Të tillë njerëz kanë dëshirë të fortë për të pasuar gjurmët e selefëve më të zgjedhur.
Te Sahih-u i Muslimit (2750) përcillet se Handhaleh (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!) ka thënë: “O i Dërguar i Allahut! Handhaleh është bërë munafik! – Ai ia ktheu: – “Si është e mundur!” – Kur ndodhemi pranë teje, ti na përkujton Xhenetin dhe Zjarrin, derisa na duket sikur po i shohim me sy. Por, kur largohemi nga ti jepemi pas grave (familjes) dhe pas sigurimit të jetesës; dhe kështu harrohemi. – Atëherë, Profeti (salallahu alejhi ue selem) i tha: – “Nëse ju do të mbeteshit përherë në po të njëjtën gjendje, si në çastet kur largoheni prej meje, do t’ju shfaqeshin engjëjt në mexhliset dhe rrugët tuaja; mirëpo, o Handhaleh, herë kështu e herë ashtu.” – Këtë të fundit e përsëriti tri herë.”
Domethënia e kësaj është se përkujtimi i ahiretit me zemër gjatë gjithë kohës është shumë i çmuar. Në fakt, shumica e njerëzve nuk mund ta bëjnë këtë. Pjesa dërrmuese mjaftohen me një përkujtim tek-tuk; dhe, për pasojë, gjatë kohës që angazhohen për të mirat e lejuara të kësaj bote janë të shkujdesur. Megjithatë, besimtari nuk e pëlqen këtë për veten e tij; ai e fajëson veten dhe shqetësohet për këtë.
Një kategori tjetër vazhdojnë me përkujtimin ashtu siç ndodhte në mexhlisin e dhikrit. Pra, ata vazhdojnë ta kujtojnë ahiretin me zemrat e tyre dhe të jenë të lidhur pas tij.
Këta ndahen në dy grupe:
Grupi i parë janë ata të cilët dhikri u bëhet pengesë për interesat e lejuara të kësaj bote. Kësisoj shkëputen lidhjet me të tjerët dhe nuk gjendet forca për të bashkëvepruar me ta, në mënyrë që të kryhen detyrimet ndaj tyre.
Te grupi i dytë bëjnë pjesë ata që me zemrat e tyre përkujtojnë Allahun, madhërinë e Tij, shpërblimin dhe dënimin e Tij; ndërsa me trupat e tyre qasen ndaj interesave të kësaj bote, duke fituar përmes hallallit dhe duke u përkujdesur për familjen. Bashkëveprojnë me krijesat atëherë kur është e dobishme, veprim ky që është adhurim në vetvete; siç është rasti me kërkimin e dijes, me xhihadin, urdhërimin për të mirë dhe ndalimin nga e keqja. Ky është grupi më i çmuar. Njerëz të tillë janë trashëgimtarë të profetëve.
Muslimi (867) përcjell se Xhabiri ka thënë: “Kur Profeti (salallahu alejhi ue selem) mbante hutbe i shtohej zemërimi, i ngrihej zëri sikur ishte duke paralajmëruar për ardhjen e një ushtrie – me fjalët: – Do t’ju vijë (armiku befasisht) në mëngjes ose në mbrëmje!”
Një herë Aishja qe pyetur kështu: “Si dukej Profeti (salallahu alejhi ue selem) kur veçohej me gratë e tij?” Ajo tha: “Ishte si të tjerët. Por, ai ishte njeriu më fisnik, me sjelljen e njeriut më të mirë dhe qeshte e buzëqeshte shumë.” [3] Kjo është pala trashëgimtare e profetëve, që zemrat e tyre ia përkushtuan Allahut, kurse me trupat e tyre jetuan me krijesat.
Këshilla është si një kamxhik me të cilin rrihet zemra, dhe ka atë ndikim që ka kamxhiku në trup. Rrahja pas kryerjes nuk ka atë ndikim që ka gjatë kohës që është duke u kryer. Megjithatë, gjurmët e dhembjes mbeten, në varësi të forcës apo dobësisë së tij. Sa më e fortë të jetë rrahja, aq më shumë zgjat dhembja.
Shumë nga selefët, kur dilnin nga mexhliset ku kishin dëgjuar këshilla, ishin të mbushur plot qetësi e përulje. Disa prej tyre, pas ngritjes nga të tilla kuvende, nuk mund të hanin as ushqim; kurse disa të tjerë, për një kohë të gjatë punonin sipas asaj që kishin dëgjuar.
Hasani, kur dilte që të këshillonte njerëzit dukej si një person që kish parë ahiretin me sy, e ka ardhur të kumtojë për të. Njerëzit dilnin nga tubimi i tij duke mos e bërë hesap fare këtë botë.
Sufjan Eth-Theuri, për të mos u joshur nga kjo botë, gjente ilaç në mexhliset e tij.
Disa prej të parëve tanë kanë thënë: “Në të vërtetë, këshilla e një dijetari që nuk synon Fytyrën e Allahut, rrëshqet nga zemrat siç rrëshqet pika e ujit prej rrasës së gurit.”
Jahja ibn Muadhi lexonte këtë poezi në mexhliset e tij:
Këshillat e këshilluesit nuk do pranohen
derisa të jetë ai i pari që i pranon.
O populli im! A ka më të padrejtë se një këshillues
që ç’ka thënë faqe botës vetë e kundërshton.
Ndër njerëz shfaq të mira andej-këndej,
e kur është vetëm, Atij që sheh çdo gjë i kundërvihet me tërësej.
Një dijetar që nuk punon me dijen e vet është si një qiri që u bën dritë të tjerëve duke u shuar vetë.
Edhe pas gjithë kësaj, njerëzit duhet me patjetër të urdhërojnë për të mirë dhe të ndalojnë nga e keqja, të këshillojnë e përkujtojnë. Nëse njerëzit do duhej t’i këshillonte vetëm një njeri i pagabueshëm, atëherë, pas Profetit nuk do të jepte askush këshilla, sepse pas tij nuk është i mbrojtur askush nga rënia në gabimeve.
Nëse mëkatarët nuk i këshillon ai që po ashtu gabon,
atëherë, pas Muhamedit, kush i këshillon!?
Seid ibn Xhubejri thotë: “Sikur njeriu të mos urdhëronte për të mirë e të ndalonte nga e keqja, duke pritur që të çlirojë veten nga të gjitha gjynahet, atëherë askush nuk do të urdhëronte për të mirën e nuk do të ndalonte nga e keqja.”
Maliku thotë: “Të vërtetën ka thënë! Cili është ai që nuk ka gjë ?” [4]
Cili është ai që gjynahe kurrë s’ka bâ?
E cili veç të mira ban pa prâ?
Umer ibn Abdulazizi (Allahu e pastë mëshiru!) një ditë majti hutbe, dhe, ndër të tjera, gjatë këshillës së tij tha: “E teksa po themi këto fjalë, nuk di të ketë dikush mëkate më shumë se unë! I kërkoj falje Allahu dhe pendohem tek Ai!”
Fjalët e Profetit: “…nëse nuk do bënit mëkate, Allahu do të sillte krijesa të tjera, në mënyrë që të bëjnë mëkate e Ai t’i falë.”
Muslimi përcjell nga Ebu Hurejra, se Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Nëse ju nuk do bënit mëkate, Allahu do t’iu hiqte ju e më pas do sillte një popull që do bënte mëkate e do pendoheshin, dhe kështu Ai do t’i falte.”
Nga kjo kuptojmë se Allahu i Lartësuar ka një urtësi të caktuar kur, me raste, bën që zemrat e besimtarëve të bien pre e gafletit, në mënyrë që ata të bëjnë disa mëkate; sepse nëse do ishin vigjilentë si gjatë kohës kur janë nën atmosferën e dhikrit (këshillës), nuk do bënin asnjë mëkat. E kur herë pas here bien në mëkate, së këndejmi rezultojnë dy dobi të rëndësishme:
1. Pranimi i mëkateve nga ana e mëkatarëve dhe mangësisë karshi Mbrojtësit të tyre, si dhe përmbysja e mahnitjes me veten. Kjo është më e dashur për Allahun se kryerja e shumë adhurimeve, sepse vazhdimësia në adhurime ka të ngjarë ta bëjë njeriun të mahnitet me vetveten.
Haseni thotë: “Sigurisht që, kur njeriu bën një mëkat dhe nuk e harron, dhe vazhdon të frikësohet prej tij derisa të hyjë në Xhenet.”
2. Arritja e mëshirës dhe faljes prej Allahut nga ana e njeriut. Kjo sepse Allahu e dëshiron faljen, ngaqë Ai është El-Gaffār (Falësi), El-Afūʿ (Mëkatfalësi), Et-Teuāb (Pendimpranuesi) etj. Nëse njerëzit do ishin të pagabueshëm, kujt do i shërbente falja e mëkateve!?
Jahja ibn Muadhi thotë: “Sikur falja e mëkateve të mos ishte një nga gjërat më të dashura tek Ai, nuk do e sprovonte me mëkate krijesën më të dashur për Të.”
Fjalët e Profeti (salallahu alejhi ue selem) drejtuar Ebu Hurejres (kur ai e pyeti se “nga se janë krijuar krijesat?”), “nga uji”, tregojnë se uji është origjina dhe materia e të gjitha krijesave. Pra, të gjitha krijesat u krijuan nga uji.
Te Sahih-u i Muslimit (2653) përcillet nga Abudullah ibn Amri se Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Allahu ka caktuar çdo gjë që ka të bëjë me krijesat pesëdhjetëmijë vjet para se të krijonte qiejt dhe tokën, ndërkohë që Arshi i Tij ndodhej mbi ujë.” [5]
NDËRTESAT E XHENETIT, LLAÇI, GURËT DHE DHEU
Fjalët e Profetit drejtuar Ebu Hurejres kur e pyeti për ndërtesat e Xhenetit: “Tullat janë prej floriri dhe argjendi, llaçi prej misku safi, gurët janë perla e diamante, dhe dheu është prej shafrani.”
Në këtë rast kemi të bëjmë me katër gjëra:
E para: Me “ndërtesat e Xhenetit” ka të ngjarë të aludohet për ndërtimin e pallateve dhe shtëpive, ose për murin me të cilin është i rrethuar. Kjo e fundit është e mundshme. Një dëshmi që sqaron se me “ndërtesat e Xhenetit” aludohet për muret rrethuese, është hadithi që shënohet në dy librat e saktë të haditheve nga Ebu Musa, se Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Dy kopshte floriri, me enët dhe çfarë ndodhet në to; dhe dy kopshte argjendi, me enët dhe çdo gjë që ndodhet në to.” [6]
Safuan ibn Amri ka përcjellë nga disa mësues të tij se “Xheneti është i përbërë nga njëqind rangje”.
Rangu i parë është prej argjendi, ku përfshihen toka dhe banesat prej argjendi; ndërsa dheu është prej misku (ose mban erë misku). Rangu i dytë është prej floriri, ku bën pjesë toka prej floriri dhe enët po ashtu; ndërsa dheu është prej misku. Rangu i treti është me margaritarë, ku toka është përplot me ta, enët po ashtu; kurse toka, edhe këtu është prej misku. Ndërsa te nëntëdhjeteshtatë rangjet e tjera që vinë më pas është ajo që syri nuk e ka parë, veshi nuk e ka dëgjuar dhe mendja nuk e ka imagjinuar. Më pas lexoi këtë ajet:
“Askush nuk di se çfarë gëzimesh janë fshehur për ata (në jetën tjetër), si shpërblim për punët e mira që kanë bërë.” (Es-Sexhde, 17)
Në dy librat e saktë të haditheve përcillet nga Ebu Hurejra se Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Allahu i Lartësuar thotë: “Për robërit e Mi të devotshëm kam përgatitur atë që syri nuk e ka parë, që veshi nuk ka dëgjuar e që s’i ka shkuar në mendje askujt”.” Pastaj Ebu Hurejre tha: “Nëse doni, lexoni këtë ajet: “Askush nuk di se çfarë gëzimesh janë fshehur për ata (në jetën tjetër)…”[7] ”
Në Sahih-un e Muslimit përcillet ky rrëfim nga Mugire ibn Shubeh, të cilin ia atribuoi Profeti:
“Musa (alejhis-selam!) e pyeti Zotin: – O Zoti im! Cili nga banorët e Xhenetit ka pozitën më të ulët? – Është njëri që do të vijë pasi banorët e Xhenetit të jenë futur në të. – Atij i thuhet: – Hyr në Xhenet! – O Zoti im, si është e mundur kur njerëzit kanë marrë shtëpitë dhe hiset e tyre? – A je i kënaqur të kesh sa mbretëria e një mbreti ndër mbretërit e asaj bote? – Plotësisht i kënaqur, o Zoti im. – Bashkë më të ke edhe një herë sa ajo; edhe një herë sa ajo; edhe një herë sa ajo; edhe një herë sa ajo.” Në herën e pestë ai u gjegj: “Jam i kënaqur, o Zoti im! – Atëherë i thuhet: – Kjo pra është për ty, madje edhe dhjetë herë sa ajo. Aty do të kenë çfarë t’u dojë shpirti e gjithçka që kënaq syrin. – Jam i kënaqur, Zoti im! – E cili është në rangun më të lartë? – Këta janë të përzgjedhurit e Mi, krenarinë/kënaqësinë e të cilëve e kam gdhendur me dorë dhe e kam vulosur. Për ta do të ketë atë që syri nuk e ka parë, që veshi nuk e ka dëgjuar e që asnjë mendje s’e ka imagjinuar.”
Kjo vërtetohet në Librin e Allahut:
“Askush nuk di se çfarë gëzimesh janë fshehur për ata (në jetën tjetër)…” [8]
E dyta: Llaçi i Xhenetit, që është prej misku të pastër. El-milat quhet llaçi. Thonë se është ai llaç me të cilin ndërtohen ndërtesat. El-Adhfer do të thotë “safi”.
Po te dy librat e saktë përcillet nga Enesi, se Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Hyra në Xhenet dhe aty gjeta kube prej margaritarësh, ndërsa dheu ishte prej misku.” [9] El-xhenābidh duken si kube. Kurse për sa i takon dheut, është thënë se bëhet fjalë për dheun e përzier me ujë. Domethënë, llaçin e tij (të Xhenetit); sepse te Sahih-u i Buhariut përcillet nga Enesi se Profeti (salallahu alejhi ue selem), në lidhje me Keuther-in ka thënë: “Llaçi i tij është misk safi.” [10]
E treta: Gurët e Xhenetit, të cilët janë perla/margaritarë e diamante. El-hesbah quhen gurët e vegjël, që ndryshe njihen edhe er-redrād. Te Musned-i përcillet nga Enesi (Allahu qoftë i kënaqur prej tij!), se Profeti (salallahu alejhi ue selem) kishte përmendur Keuther-in dhe kishte pohuar se “guralecët (radradahu) e tij janë margaritarë.”[11] Në një përcjellje tjetër gjejmë: “Guralecët (hesbauhu) janë margaritarë.”[12] Ndërsa te Tirmidhiu kemi hadithin e Ibn Umerit nga Profeti (salallahu alejhi ue selem): “Vendi nëpër të cilin ecet është prej perlave e diamanteve.” [13]
E katërta: Dheu i tij, i cili është prej shafrani. Është thënë se me dheun në këtë rast aludohet për dheun e asaj toke që nuk ka ujë. Kurse dheu që ka ujë është misk, siç u theksua. Po ashtu, u përmend në disa përcjellje se barishtet (bimët) e tokës dhe të dheut janë vetë shafrani.
Te Sahih-u i Muslimit (2928) përcillet hadithi i Ebu Seidit, ku përmendet se Profeti (salallahu alejhi ue selem) pyeti Ibn Sajadin për dheun e Xhenetit, dhe ai tha: “Miell i bardhë, misk safi.” Ndërsa Profeti (salallahu alejhi ue selem) ia vërtetoi fjalët.
Ajo çfarë i bashkon të gjitha këto hadithe është fakti se dheu i Xhenetit ka ngjyrë të bardhë. Pastaj, për sa i takon bukurisë dhe shkëlqimit, ka lloje dherash që i ngjajnë shafranit, apo që kanë erë misku të pastër safi, ose që kanë një shije si të bukës së bardhë safi. Bardhësia mund të jetë e veçantë vetëm për të. Pra, aty u mblodhën të gjitha mirësitë.
Lusim Zotin që me mëshirën dhe bujarinë e Tij të mos na privojë nga këto mirësi!
KËNAQËSITË E BANORËVE TË XHENETIT
“Ai që hyn në të begatohet e nuk dëshpërohet, përjetësohet e nuk vdes. Veshjet nuk u vjetrohen dhe rinia e tyre nuk mbaron.” Këtu sinjalizohet për përjetësinë e Xhenetit dhe të të gjitha kënaqësive që ndodhen në të, si: rinia është cilësi e tyre e përkryer, që nuk ndryshon asnjëherë; rrobat nuk u vjetrohen kurrë etj. Kjo provohet edhe me disa vargje nga Kurani, ku thuhet:
“Si dhe për kopshtet ku do të ketë kënaqësi të përhershme për ta.” (Et-Teube, 21)
“Frutat dhe freskia e tij janë të përhershme.” (Er-Rād, 35)
“Ku do të banojnë përgjithmonë.” (En-Nisā, 57)
Paragrafin tek ajeti i fundit e gjejmë në shumë vende. Te Sahih-u i Muslimit (2836) përcillet nga Ebu Hurejra se Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thënë:
“Ai që hyn në Xhenet begatohet e nuk dëshpërohet. Rrobat nuk i vjetrohen e as rinia e tij nuk mbaron.”
Po ashtu, në të njëjtin libër përcillet se Profeti (salallahu alejhi ue selem) ka thënë:
“Për ju do të ketë begati/kënaqësi e nuk do dëshpëroheni kurrë. Për ju do ketë shëndet dhe nuk do sëmureni kurrë. Do të jeni të rinj e nuk do plakeni asnjëherë: “Dhe një zë do t’i thërrasë: ‘Ky është Xheneti që e keni merituar për atë që keni punuar”.” [14] (El-Aʿrāf, 43)
Në një transmetim tjetër që nuk është te Muslimi kemi edhe këtë shtesë:
“Do jetoni përgjithmonë dhe nuk do vdisni kurrë.” [15]
PËRKOHËSIA E KËSAJ BOTE DHE PËRÇMIMI I SAJ
Fjalët e Profetit (salallahu alejhi ue selem) për sa i takon cilësive të atyre që do të hyjnë në Xhenet janë në kundërti me natyrën e kësaj bote kalimtare; sepse në këtë botë, edhe nëse njeriu kënaqet, gjithashtu do dëshpërohet; edhe nëse qëndron për një kohë të gjatë në të, gjithsesi do të vdesë një ditë. Rinia e njeriut në këtë jetë ka fund, teshat vjetërsohen, e bashkë me to edhe trupat.
Në Kuran kemi një kundërvënie të atillë, që përvijohet midis përbuzjes së kësaj bote dhe përkohshmërisë së saj nga njëra anë, dhe, nga ana tjetër, lavdërimit të ahiretit, përsosurisë dhe amshueshmërisë së tij. Allahu i Lartësuar thotë:
“Burrave u është hijeshuar dashuria për gjërat e dëshiruara: për gratë, fëmijët, arin dhe argjendin e grumbulluar, kuajt e bukur, bagëtitë dhe arat e lëruara. Këto janë kënaqësitë e kësaj jete, por shumë më i mirë është kthimi tek Allahu. Thuaj (o Muhamed!): ‘A doni t’ju tregoj për gjëra më të mira se ato? Për ata që janë të devotshëm, te Zoti i tyre do të ketë kopshte, nëpër të cilat rrjedhin lumenj dhe ku do të banojnë përgjithmonë. Aty do të kenë bashkëshorte të pastra dhe kënaqësi nga Allahu.’ Allahu i vrojton robërit e Vet.” (Āl ʿImrān, 14-15)
“Jeta e kësaj bote nuk është gjë tjetër përveçse argëtim dhe lojë. Ndërsa jeta e botës tjetër, pikërisht ajo është jeta e vërtetë. Sikur ta dinin!” (El-Ankebūt, 64)
Disa nga të parë tanë, duke shikuar njerëzit e shumtë dhe bukurinë e teshave të tyre me rastin e festës së bajramit, kishin thënë: “A shihni diç tjetër përveçse ca lecka që vjetrohen, apo ca mish që nesër bëhet ushqim për krimbat?”
Imam Ahmedi thoshte: “O shtëpi, do rrënohesh e banorët e tu do vdesin.”
Mutarifi thotë: “Përnjëmend që vdekja ua prish kënaqësinë atyre që e duan këtë jetë. Prandaj, kërkoni për një kënaqësi ku nuk ka vdekje në të.”
Kjo botë vetes i thirri:
Sikur të ish në këtë botë një që dëgjon!
Sa prej atyre që i besonin jetës ua këputa atë!
E atyre që pasuri tubuan ua shpërndava e mbetën pa të.
Disa selefë kanë thënë: “Çdo gëzim pasohet nga një hidhërim. Çdo e qeshur në këtë botë pasohet nga një e qarë. Çdokush që e njeh vërtet këtë botë, e përçmon dhe e urren atë; sikurse është thënë:
Edhe sikur kjo botë të shitej për një qindarkë
do ndieja neveri për atë të mençur që e blen atë.”
Ai që e njeh ahiretin dhe madhështinë e tij do e dëshirojë atë.
Robër të Allahut! Ejani tek ajo shtëpi ku banorët e saj nuk vdesin, banesat e saj nuk rrënohen; aty ku të rinjtë nuk plaken, ku bukuria dhe mirësia e tyre nuk ndryshon. Ajri i kësaj shtëpie është zefir dhe uji prej tesnimi. Aty banorët vërtiten në mëshirën e më të Mëshirshmit ndër mëshirues. Ata kënaqen duke shikuar në çdo kohë Fytyrën e Tij fisnike:
“Dhe lutja e tyre aty do të jetë: ‘Qofsh i lavdëruar, o Zot!’. Përshëndetja e tyre do të jetë ‘selam’ dhe lutja e fundit e tyre është: ‘Falënderuar qoftë Allahu, Zoti i botëve’!” (Jūnus, 10)
Kjo pjesë është marrë nga versioni i shkurtuar i librit Letaiful Mearif…
Përktheu: Blerimi Krasniqi
________________________________________________
[1] Ahmedi (2/304); Tirmidhiu (2526). Shejh Albani thotë: “Ky hadith është i saktë (sahīh), përveç frazës ‘Nga se u krijuan krijesat’.” Shih veprën e tij Es-Sahīhah, 2 / 692-693.
[2] Pjesë e një hadithi që shënohet nga Ebu Davudi (4607), Tirmidhiu (2676) etj. Hadithi është i saktë (sahīh).
[3] Është shënuar te Musned-i i Is’hak ibn Rahwijes (3/1008).
[4] Pra, të meta, dobësi, mëkate.
[5] Nga një rrugë tjetër.
[6] Buhariu (4878) dhe Muslimi (180).
[7] Buhariu (3244) dhe Muslimi (180).
[8] Muslimi, nr. 189.
[9] Buhariu (3342) dhe Muslimi (163).
[10] Buhariu, nr. 6581.
[11] Ahmedi, 13012.
[12] Ahmedi, 7983.
[13] Sahīh Xhāmi es-sagīr, nr. 8744.
[14] Muslimi, nr. 2837.
[15] Ahmedi (8059) dhe Tirmidhiu (3246).
